18 september 2024
De toekomst van doelsturing met KPI’s
‘KPI’s zijn bij uitstek geschikt als instrument binnen doelsturing’, aldus IBP-projectleider BMA Akkerbouw Albert Klinkhamer. ‘De voordelen zijn groot: KPI’s maken duurzaamheidsprestaties inzichtelijk en bieden een universele taal voor boeren, bestuurders, ketenpartijen en andere betrokkenen. Maar we zijn er nog niet.’
Daarom doet hij samen met zijn Boerenverstand-collega Ellen Tijkotte een aantal aanbevelingen.
In het hoofdlijnenakkoord heeft doelsturing een prominente plek gekregen. KPI’s zijn volgens Klinkhamer en Tijkotte een essentieel instrument om toekomstige landbouwdoelen te behalen. ‘Ze bieden een kapstok om processen SMART te maken: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden’, aldus Tijkotte. ‘KPI’s maken de doelen tastbaar en transparant. Hierdoor gaan we constructiever met elkaar in gesprek, gebaseerd op feiten in plaats van emoties.’
Universele taal
In 2025-2027 willen de provincies hun onderlinge samenwerking voortzetten. ‘Daarbij helpen de KPI’s ons om dezelfde taal te blijven spreken, van beleidsniveau tot het erf van de boer’, legt Klinkhamer uit. ‘Voor elk project en proces geldt: meten is weten. Daarbij geven KPI’s boeren en bestuurders een basis waarop ze verder kunnen bouwen. Met deze integrale set kunnen boeren concreet aan de slag. De kracht van KPI’s ligt in hun multifunctionaliteit. Ze zijn toepasbaar op verschillende aspecten van hun bedrijfsvoering. Zo kunnen ze bijvoorbeeld helpen bij het verbeteren van de bodemgezondheid, waterbeheer, biodiversiteit en meer.’
Uitdagingen
Hoewel de voordelen evident zijn, houdt de uitrol niet overal gelijke tred. Ellen Tijkotte ging op werkbezoek in alle provincies en stelde vast dat sommige provincies een stuk verder zijn met KPI’s en doelsturing dan andere. ‘Die onderlinge verschillen hebben gevolgen voor de landelijke uitrol’, legt Tijkotte uit. ‘Om iedereen aan te kunnen laten haken, is gekozen voor een beperkt aantal deelnemers per provincie. Sommige provincies zetten nu hun eerste stappen op het gebied van KPI’s met een kleine pilot terwijl andere provincies al meerdere jaren ervaring hebben opgedaan en nu graag de volgende stap willen zetten en opschalen.’
Daarnaast zijn er tegenstrijdige belangen in het speelveld; sommige erfbetreders werken niet met doelsturing in gedachten. Dit kan verwarring zaaien bij boeren. Daarom is het volgens Klinkhamer en Tijkotte essentieel dat er nu doorgepakt wordt. ‘Boeren investeren tijd in deze nieuwe werkwijze. We moeten hun vertrouwen niet beschamen door weer met iets nieuws te komen. KPI’s moeten volledig geïntegreerd worden in zowel de publieke als private sector, zodat er continuïteit is. Alleen dan kunnen we zorgen dat boeren de ruimte krijgen om duurzaam te werken en daarin ondersteund worden.’
Perspectief
Tijdens een recente kennissessie in Drenthe werd Tijkotte nogmaals duidelijk dat de agrarische sector snakt naar duidelijkheid en langetermijnvisie. ‘Boeren willen weten waar ze aan toe zijn. De cijfers kennen is één ding, maar we moeten nu zorgen dat er ook naar gehandeld wordt. Alleen zo kunnen we doelsturing middels KPI’s verder verankeren in de agrarische sector om de landbouw toekomstbestendig te maken.’